De huidige tendens in de zorg is er een van eigen regie en participatie van de patiënt. Van alle Nederlanders, ziek of gezond, wordt steeds meer participatie en zelfmanagement in de gezondheidszorg verwacht. Het Nivel deed onderzoek naar de gezondheidsvaardigheden van burgers om deze actievere rol op zich te nemen.

In het onderzoek werden twee definities van gezondheidsvaardigheden gedefinieerd. Enerzijds gaat het om lees- en rekenvaardigheden en het vermogen om de juiste informatie te vinden en te verwerken. Anderzijds gaat het ook om zelfvertrouwen, motivatie, kritisch vermogen en sociale vaardigheden. Gezondheidsvaardigheden houden verband met het niveau van kennis en informatie, en hebben invloed op de leefstijl, het zorggebruik en toegang tot de zorg, communicatie met de zorgverlener, zelfmanagement en medicijngebruik. Lage gezondheidsvaardigheden hangen samen met slechtere gezondheidsuitkomsten: een minder goede gezondheid en een grotere kans op overlijden.
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat gezondheidsvaardigheden competenties betreft die je kunt leren en ontwikkelen. In Nederland is op dit gebied minder onderzoek gedaan en hoewel we veel kunnen leren uit Amerikaanse onderzoeken kunnen we niet alles zomaar op de Nederlandse situatie toepassen.
In elk geval valt er nu al veel te winnen als we ons als zorgverleners realiseren dat niet iedere patiënt die tegenover ons zit de vaardigheden bezit om zorg te dragen voor de eigen gezondheid. Als je weet dat een op de negen mensen in Nederland laaggeletterd is dan ligt daar een schone taak. De stichting Lezen en Schrijven biedt informatie, tips en tools voor eerstelijns zorgverleners. Op www.lezenenschrijven.nl vind je onder het kopje ‘gezondheidszorg’ veel informatie en materialen.

Annemieke de Jong