In verschillende onderzoeken is al aangetoond dat huisartsen met name bij luchtweginfecties vaak antibiotica voorschrijven waar dit niet geïndiceerd is. Ook was al eerder gekeken naar factoren die bijdragen aan overbehandeling, maar daarbij was het voorschrijfgedrag niet naast een richtlijn gelegd. In dit onderzoek werden 2724 huisartsconsulten vergeleken met de betreffende NHG-Standaard (Otitis media acuta, Acute rhinosinusitis, Acute keelpijn en Acuut hoesten).
Van alle voorgeschreven antibiotica bleek 36% inderdaad geïndiceerd, 18% kon volgens de standaard overwogen worden en 46% was volgens de standaard niet geïndiceerd. Van alle consulten waarin geen antibiotica werd voorgeschreven, was bij 85% inderdaad geen antibiotica geïndiceerd, bij 11% kon dit overwogen worden en bij 4% was antibiotica wel geïndiceerd geweest. Van deze laatste groep werd echter een deel verwezen naar de tweede lijn en een deel had al eerder antibiotica gekregen voor dezelfde klacht, waardoor slechts ruim 2% daadwerkelijke onderbehandeling overbleef. Waar de standaard aangaf dat antibiotica overwogen konden worden, schreef de huisarts dit in ongeveer de helft van de gevallen ook voor.
Factoren geassocieerd met overbehandeling zijn keelpijn, de ervaren druk om voor te schrijven, ernstigere ziekte, koorts, leeftijd boven de 18 jaar en klachten langer dan 7 dagen. Bij kinderen had koorts meer invloed op overbehandeling (OR (odds ratio): 4,3) dan de wens van de ouders om antibiotica te krijgen (OR: 3,1). Het meest wordt er overbehandeld bij bronchitis; bij otitis media wordt nauwelijks overbehandeld.
Overbehandeling met antibiotica is een algemeen probleem, onder andere vanwege toenemende resistentie en stijgende zorgkosten. Dit onderzoek kan huisartsen bewuster maken van de groepen bij wie ze te snel geneigd zijn antibiotica voor te schrijven. Daarnaast zien de auteurs hun onderzoek als een startpunt om strategieën te ontwikkelen die het routinematig voorschrijven van antibiotica door huisartsen aanpakken.

Qvinny Leemans