De druk op de eerste en tweede lijn gezondheidszorg neemt niet alleen in Nederland toe. Vergrijzing, toegenomen levensverwachting, verschuivingen van tweede naar eerste lijn, geavanceerde medische behandelingen, preventie en gezondheidsbevordering, hogere verwachtingen van patiënten, personeelstekorten in de zorg en hogere kwaliteitseisen spelen in Engeland eenzelfde rol.
Substitutie van taken is net als in Nederland een van de mogelijke antwoorden hierop. In Engeland maakt de healthcare assistent een opmars in de huisartsenpraktijk naast de praktijkverpleegkundige en de huisarts. Deze functionaris is ongeveer vergelijkbaar met de doktersassistente en de ziekenverzorgende in Nederland. In het ziekenhuis is de healthcare assistent ruim vertegenwoordigd en vervult zij een verzorgende rol naast de verpleegkundige. De resultaten zijn positief. Uit onderzoek blijkt dat de healthcare assistent in het ziekenhuis een waardevolle bijdrage levert aan de patiëntenzorg. De zorgverlening bestaat vooral uit ADL-zorg en psychosociale ondersteuning van patiënten. De healthcare assistent staat veel aan het bed en kan daardoor een nauwe band met de patiënt opbouwen. In tijden van personeelskrapte worden verpleegkundige taken zoals bloedsuikermetingen, bloedafname, wondzorg en ECG’s maken en begeleiding van stagiaires aan hen overgedragen. Natuurlijk zijn er kanttekeningen en overwegingen zoals rolverwarring, kwaliteit van zorg en veiligheid van de patiënt. Onderzoekers gebruikten ervaringen uit de tweede lijn om meer zicht te krijgen op de healthcare assistent in de huisartsenpraktijk.
Conclusie van de onderzoekers luidt dat de healthcare assistent ook in de huisartsenpraktijk een positieve bijdrage kan leveren. Kortere wachttijden en vergroting van de toegankelijkheid van de zorgverlening zijn positieve aspecten. Huisarts en praktijkverpleegkundige kunnen zich door substitutie meer richten op complexere taken. De meeste ervaringen vanuit de tweede lijn zijn echter niet overdraagbaar naar de eerste lijn. De functie van healthcare assistent kan moeilijk in een vastomschreven kader geplaatst worden. De werksetting, cultuur, ethische aspecten en de patiëntenpopulatie van iedere huisartsenpraktijk zijn tenslotte anders.
Ook laait de domeindiscussie op en slaat de rolverwarring toe. Kwaliteit van de zorgverlening, individuele ervaringen en behoeften van de huisartsenpraktijk en zijn patiëntenpopulatie lijken een goede insteek te zijn om de diverse rollen flexibeler te benaderen en hiërarchische structuren los te laten. Verder onderzoek en evaluatie zijn nodig om inzicht te geven in de benodigde competenties van de healthcare assistent. Behoeften van de praktijk en de patiëntenpopulatie moeten in kaart gebracht worden evenals randvoorwaarden zoals financiële middelen, opleiding en coaching. Wellicht kunnen onze westerburen iets van de Nederlandse ervaringen met praktijkondersteuning leren… (CD)