Veranderende zorg

In de diabeteszorg zijn steeds meer verschillend opgeleide zorgverleners actief. Dit komt door de toenemende vraag naar diabeteszorg én door de verdere protocollering ervan. In de diabeteszorg is schuiven met medische taken aan de orde van de dag. Internisten en huisartsen doen vaak alleen de jaarlijkse controles en soms zelfs dat niet eens. Praktijkassistentes, praktijkondersteuners of diabetesverpleegkundigen doen de driemaandelijkse consulten, praktijkondersteuners en diabetesverpleegkundigen doen ook steeds vaker de jaarcontroles. Huisartsen krijgen veelal een superviserende rol.
Als gevolg van deze medische taakverschuiving verschuiven ook de verpleegkundige taken. Steeds vaker worden cure en care met elkaar gecombineerd. En met de komst van de praktijkondersteuner verschuift de zorg voor diabetespatiënten van de tweede naar de eerste lijn.

Praktijkondersteuners in soorten en maten

Het huidige aantal van twaalfhonderd praktijkondersteuners zal de komende jaren naar verwachting flink groeien. Waarschijnlijk zijn er in de eerste lijn minimaal drieduizend praktijkondersteuners nodig. De praktijkondersteuner gaat dus een steeds grotere rol spelen in de totale diabeteszorg.
Binnen de huisartsenpraktijk zijn er nu twee functieniveaus: een ondersteunende functie op mbo-niveau (de praktijkassistente) en een ondersteunende functie op hbo-niveau. Over de juiste aanduiding bestaat nog veel onduidelijkheid. Veel praktijkassistentes gebruiken de benaming ‘praktijkondersteuner’, wat verwarrend werkt. Het NHG kiest ervoor de functie op hbo-niveau in de huisartsenpraktijk aan te duiden als ‘praktijkondersteuner/praktijkverpleegkundige’. In de toekomst zullen ook nieuwe beroepen zoals de nurse practitioner en de physician assistant naast de praktijkondersteuner een rol gaan spelen binnen de huisartsenzorg. Er zijn dus veel verschillende ondersteuners, zoals de tabel laat zien.
[[tbl:310]]

Praktijkondersteuners hebben niet alleen een zeer verschillende achtergrond; ze vullen hun taken ook heel verschillend in. Afhankelijk van de wensen, mogelijkheden en interessen maken huisartsen en praktijkondersteuners in iedere praktijk weer andere afspraken met elkaar.

Samen op Weg: praktijkondersteuners in de EADV

De Eerste Associatie van Diabetesverpleegkundigen wil de kwaliteit van de diabeteszorg bevorderen en de gemeenschappelijke belangen van de bij haar aangesloten leden behartigen. De diabetesverpleegkundigen en praktijkondersteuners die lid zijn van de EADV trekken op dit moment niet gezamenlijk op. In de praktijk is er vaak sprake van domeinstrijd, onzekerheid en onduidelijkheid over de taakverdeling, en dat doet de kwaliteit van de diabeteszorgketen geen goed.
Het is dus zaak de deskundigheidsgebieden beter af te bakenen en op elkaar af te stemmen, zodat diabetesverpleegkundigen en praktijkondersteuners elk een duidelijke plaats krijgen in de diabeteszorg. Ook voor de cliënt, de huisarts en andere betrokken hulpverleners schept dit duidelijkheid. Een gezamenlijke organisatie van diabetesverpleegkundigen en praktijkondersteuners heeft voordelen voor deze afstemming van zorgtaken en competenties, en op het gebied van gezamenlijke bij- en nascholing. Het geeft beide partijen ook een krachtiger stem richting de overheid en ziektekostenverzekeraars. De EADV is daarom gestart met het project Samen op Weg, dat een eind moet maken aan domeindiscussies, en het moet de praktijkondersteuners binnen de vereniging een invloedrijke plek geven.

Praktijkondersteuners in de EADV

De beroepsgroep praktijkondersteuners krijgt een vertegenwoordiging in het algemeen bestuur van de EADV. We willen voor juli 2007 ook een expertisegroep in het leven roepen die de kwaliteit van de diabeteszorg binnen het expertisegebied bevordert door beroepsinhoudelijke, zorginhoudelijke en organisatorische ontwikkelingen binnen het expertisegebied te signaleren. De expertisegroep adviseert het bestuur. Daarnaast krijgen samenwerking en afstemming vorm tussen de vier Quadriceps partijen. De EADV, NVDA, de Sectie Praktijkverpleegkundige V&VN en de Nederlandse Vereniging van Longverpleegkundigen zijn met elkaar in gesprek over een convenant waar alle partijen positief tegenover staan.

Kerntaken formuleren

Eén van de belangrijke inhoudelijke activiteiten in het project is het opstellen van een document dat de kerntaken beschrijft voor de praktijkondersteuner met aandachtsgebied diabetes. Die kerntaken moeten aansluiten bij de kerntaken van de titelgeregistreerde diabetesverpleegkundige. Daarnaast stellen we aanbevelingen op over de manier waarop praktijkondersteuners de kwaliteit van hun zorg kunnen vastleggen en bewaken.

Gezamenlijk na- en bijscholingsbeleid

Een andere belangrijke inhoudelijke activiteit is het in kaart brengen van het huidige opleidingsaanbod voor praktijkondersteuners en van het bij- en nascholingsaanbod. Op basis van de kerntaken gaan we inventariseren welke lacunes er in de opleiding zijn. Dit moet uitmonden in een advies aan het bestuur van de EADV hoe nieuwe en/of bestaande scholingen beter kunnen aansluiten bij de kennisbehoefte van de praktijkondersteuner.

Werkwijze

Eind mei hebben we de werving van werkgroepleden onder de leden van de EADV gestart. Voor de werkgroepen waren we op zoek naar praktijkondersteuners met een verpleegkundige achtergrond, praktijkondersteuners met een achtergrond als doktersassistente en diabetesverpleegkundigen uit de eerste en tweede lijn.
Al snel was er contact gelegd met zo’n twintig mensen, van wie het merendeel een bijdrage wilde leveren aan het project.