Denkend aan lever en nieren komt er als eerste een culinaire associatie bij mij op. Kalfszwezerik met niertjes. Lever met ui, knoflook, citroensap en oregano of lever op Antilliaanse wijze. Foie gras, ook een delicatesse. Al noem ik dat hier niet als lekkernij. Foie gras is, zoals misschien bekend, Frans voor vette lever. Meestal worden ganzen hiervoor onvrijwillig vetgemest. Dit is bijna een tragisch komische gedachte als je bedenkt dat wij mensen daar geen dwang voor nodig hebben. Hoe vaak kom ik in de praktijk mensen tegen met een gestoorde leverfunctie die berust op een staetosis hepatis, een vette lever. Ze zijn niet via een trechtertje volgestopt, ze hebben hun toestand zelf gecreëerd. Hoe wonderlijk gaan wij om met onze organen die ons zuiveren en rein houden?
Enkele jaren geleden stapte een man mijn spreekkamer binnen. Al jaren diabeet met inderdaad een vette lever. Terwijl hij plaatsnam, taxeerde ik hem van top tot teen en ik had gelijk door dat hij het vorige consult aanmerkelijk groter was. Hij was gaan diëten, gewoon het ‘VDH-dieet’, wat staat voor ‘vreet de helft’, zoals hij meldde. In goed overleg besloten we wat lab te laten prikken om te kijken naar de resultaten van zijn inspanning. Toen ik de uitslagen kreeg, was ik geschokt. Zijn diabetes was weliswaar genormaliseerd en zijn leverfunctie stabiel, maar zijn nierfunctie dramatisch slecht. De klaring bedroeg 25 ml/minuut waar die voorheen boven de 90 ml/minuut was. In overleg met de huisarts liet ik de man direct naar de praktijk komen. Nadere anamnese bracht aan het licht dat zijn ‘dieet’ gepaard ging met supplementen (‘geen idee wat daar in zit maar ik voel me er goed bij’), een wat ruimere vochtintake (die dus meer dan 6 liter water per dag bleek te bedragen) en wat pijnstillers want hij was meer gaan lopen en had last van de knieën. Die pijnstiller bleek ibruprofen te zijn. We belden de nefroloog die onze patiënt direct liet komen (‘laat hem zijn pyjama en tandenborstel maar meenemen’) en opnam met een dreigende nierinsufficiëntie. De medicijnen om je nieren om zeep te helpen zijn vrij verkrijgbaar en de risico’s zijn helaas nog steeds niet bij iedereen bekend. Vooral ouderen, die vaak toch al een wat mindere nierfunctie hebben, slikken nog wel eens een pijnstiller die hun nierfunctie geen goed doet.
Iedereen herinnert zich waarschijnlijk wel De Grote Donorshow van BNN. De winnaar kon een nier winnen. Uiteindelijk bleek het een publiciteitsstunt om meer nierdonoren te werven. Bijzonder initiatief. Ook nu is er weer veel aandacht voor donatie, zoals de campagne ‘ja of nee’. Persoonlijk blijf ik het een lastig onderwerp vinden. Wil ik een nier afstaan als ik er iemands leven mee kon redden? Mijn kinderen, mijn vrouw, mijn naasten: natuurlijk. Maar een vreemde? Ik durf geen volmondig ja te zeggen, maar ook geen volmondig nee. Ik ben een twijfelaar maar helaas is ‘tja’ geen keuze en mag ik geen ja of nee met voorwaarden zeggen. Die zou ik trouwens niet eens durven bedenken.
Ik ben blij dat ik gezond ben. Mijn nieren doen het keurig (getest) en mijn lever ook. Enkele jaren geleden was mijn leverfunctie gestoord en dacht mijn huisarts terecht dat ik mijn foie gras wat al te veel had gemarineerd in wijn, wat uitstekend had gepast bij mijn leefstijl en omvang. Gelukkig had ik gewoon een infectie. Het heeft me wel een beetje wakker geschud. Iets gezonder omgaan met mijn lijf en met mijn organen kan geen kwaad. Een beetje zorg voor mijn organen die zo goed voor mij zorgen, gewoon door wat bewuster te zijn. Een zuiver lijf en een zuiver geweten naar mezelf. Het is een organisch genoegen!

Bas Janssen