Al eerder ontstond rumoer rondom de mogelijk schadelijke effecten van langwerkende bèta-2-agonisten bij de behandeling van astma. De Cochrane Collaboration deed laatst een poging om daar voor eens en voor altijd helderheid in te brengen, en wat blijkt? Waar rook is, is ook vuur.
De auteurs selecteerden alle gerandomiseerde onderzoeken (gepubliceerd en ongepubliceerd) naar het effect van salmeterol, waarbij patiënten met astma (alle leeftijden, alle ernstgraden) minstens twaalf weken werden gevolgd. In een methodisch uiteraard zeer goede meta-analyse gingen ze vervolgens na of het gebruik van salmeterol leidde tot oversterfte of tot meer ernstige bijwerkingen ten opzichte van de groep die kortwerkende bèta-2-agonisten of placebo gebruikte. Ernstige bijwerkingen leidden tot overlijden, ziekenhuisopname of blijvende invaliditeit. Het gebruik van corticosteroïden was toegestaan.
Uiteindelijk werden 34 onderzoeken geïncludeerd met in totaal 62.630 patiënten. In vergelijking met placebo bleek het aantal ernstige bijwerkingen in de salmeterol-groep toegenomen. In vergelijking met de kortwerkende bèta-2-agonisten konden de onderzoekers een dergelijk effect niet aantonen. Hoewel in de salmeterol-groep meer patiënten overleden dan in de placebogroep kwam dat toch zo weinig voor dat oversterfte niet kon worden aangetoond.
Bij een directe vergelijking van de patiëntgegevens uit twee grote, niet-gecontroleerde onderzoeken bleek echter dat patiënten die geen steroïden gebruikten een duidelijk verhoogd risico hadden om te overlijden wanneer zij salmeterol (als enige behandeling) gebruikten in vergelijking met zowel placebo als met kortwerkende agonisten. De conclusie van dit al: strikt genomen gelden de resultaten alleen voor salmeterol, maar waarschijnlijk hebben we hier te maken met een groepseffect. Schrijf dus geen langwerkende bèta-2-agonisten voor als monotherapie bij astma. Hoewel bij gelijktijdig gebruik van corticosteroïden geen oversterfte kon worden aangetoond, was het aantal patiënten te klein om definitieve conclusies te trekken. En dat geldt ook voor kinderen. Het aantal kinderen in de meta-analyse was gewoon te klein voor een valide uitspraak. Ik zou dus maar voorzichtig zijn met chronisch gebruik van langwerkende bèta-2-agonisten bij astma, zeker als monotherapie. (HvW)
Bladnaam:
Tijdschrift voor praktijkondersteuning 2008, nummer 5
Literatuurverwijzingen: