Drop en zoethoutthee

Nederlanders zijn do op drop: we consumeren per jaar 32 miljoen kilo. Dat is gemiddeld 2 kilo drop per jaar. Als je baby’s en de mensen die niet van drop houden (vooral allochtonen) buiten beschouwing laat dan verorbert de dropetende Nederlander gemiddeld zelfs 4 kilo drop per jaar. Uitgaande van 250 gram per zak drop, betekent dat 16 zakken drop per persoon per jaar.
Wat maakt drop nu zo lekker? Dat is de zoetstof glycyrrhizine die 30 tot 50 keer zo zoet is als suiker, maar die niet schadelijk is voor de tanden. Men haalt deze zoetstof uit de wortel van de zoethoutstruik Glycyrrhiza glabra en gebruikt het bijvoorbeeld ook voor zoethoutthee, om de bittere smaak van medicijnen te maskeren, voor de alcoholische dranken ouzo en pernod, tabak (als smaakverbeteraar), kauwgom, hoestdrank, keelpastilles en winegums (www.food-info.net/nl/national/ww-drop.htm).
Verder zit in drop onder meer arabische gom (hars uit de acaciaboom) of, tegenwoordig, gemodificeerd zetmeel, die zorgen voor de ‘gommigheid’ van de drop; suiker (30-60%); koolstof of karamel om de van nature bruinige en ietwat doorzichtige drop donkerder te kleuren; geur- en smaakstoffen, al dan niet synthetisch (eucalyptus, honing, anijs); en zout. In drop zit ongeveer 100 mg glycyrrhizine per 100 gram, terwijl in zoethoutthee in droge vorm gemiddeld 2.000 mg glycyrrhizine per 100 gram droge thee is verwerkt.1

Bloeddruk

Waarom gaat je bloeddruk omhoog van glycyrrhizine? Glycyrrhizine verandert in het maagdarmkanaal in glycyrrhetinezuur, en dat komt in de bloedbaan terecht. In de nieren remt dit zuur een enzym dat verantwoordelijk is voor de omzetting van cortisol in cortison. Hierdoor stijgt de concentratie van het vrije cortisol in de nieren. Cortisol is een hormoon dat gemaakt wordt in de bijnieren: kleine orgaantjes die tegen de nier aanliggen. Cortisol lijkt veel op het synthetische prednison. Onder invloed van cortisol houdt de nier natrium (zout) vast. Met het zout wordt ook water vastgehouden en daarmee gaat de bloeddruk omhoog. Hoe hoger het cortisol, des te hoger de bloeddruk.
Het is een misverstand dat het zout in drop de bloeddruk omhoog jaagt. Gek genoeg bevat zoete drop meer zout (per 100 g ongeveer 200 mg natrium) dan zoute drop (150 mg). In zoute drop zit simpelweg minder suiker, waardoor het zout duidelijker te proeven is. Deze hoeveelheden zout kunnen weinig kwaad. Bij personen met een normale bloeddruk werd een gemiddelde systolische bloeddrukstijging van 2,3 mmHg gemeten na inname van 2.300 mg natrium in 24 uur. Bij een consumptie van 200 gram drop per dag (circa 400 mg zout bevattend) zou de bloeddrukstijging als gevolg van de zoutinname ongeveer 0,4 mmHg bedragen. De bijdrage van het zout in drop aan de bloeddrukstijging lijkt hiermee verwaarloosbaar. Ter illustratie: een Al Capone’s Italian Pizza met salami (400 g) bevat 10.000 mg zout en een Dr. Oetker Pizza Crossa Picanta (300 gram) 3.000 mg zout.

Gevoeligheid

Hoeveel drop kun je nu eten zonder hoge bloeddruk te krijgen? In een aantal onderzoeken is onderzocht bij welke hoeveelheid glycyrrhetinezuur de bloeddruk gaat stijgen.2 Dat gebeurt bij ongeveer 95 mg glycyrrhetinezuur per dag. Dat komt overeen met ongeveer 170 mg glycyrrhizine: ongeveer 15 zoete dropjes of 60 dubbelzoute dropjes per dag. Na een maand elke dag drop eten wordt de bloeddruk systolisch 5 à 6 mmHg hoger bij mensen zonder hoge bloeddruk en 12 mmHg hoger bij mensen die al een hoge bloeddruk hadden. Nu is het probleem dat dit gemiddelden zijn. Sommige mensen zijn gevoeliger voor drop dan anderen. Vrouwen reageren sneller op drop met een bloeddrukverhoging, mogelijk doordat hun darmbeweging trager is zodat het glycyrrhetinezuur beter opgenomen wordt. Mensen met hoge bloeddruk of een aanleg daarvoor reageren ook sneller. In de voedseltechnologie is het de gewoonte een veiligheidsmarge van tien maal zo laag te hanteren. In dit geval zou dat betekenen: twee (afgerond) zoete dropjes of zes dubbelzoute dropjes per dag. Dit is arbitrair en mogelijk wat streng.
Er is weinig bekend over het tijdstip waarop de bloeddruk weer gaat dalen nadat een persoon is gestopt met de consumptie van drop en zoethoutthee. In een van de onderzoeken herstelde de bloeddruk zich vier weken na het beëindigen van de glycyrrhizine-inname; in een andere onderzoek werd herstel na een periode van zes maanden beschreven. Glycyrrhetinezuur is in een paar uren uit het bloed. Dat kan dus niet verklaren waarom het tot zes maanden kan duren voordat de bloeddruk weer genormaliseerd is. Het duurt kennelijk veel langer voordat het hormonale en elektrolytenevenwicht weer ingesteld is op lagere cortisolwaarden.
Het kwantitatieve onderzoek naar het effect van drop- en zoethouttheeconsumptie op de bloeddruk is beperkt. De uitgevoerde onderzoeken zijn klein in omvang en het effect van langdurige consumptie (langer dan twee maanden) is niet onderzocht. Op grond hiervan kan men geen zwaarwegende conclusies en adviezen formuleren. Nader onderzoek moet wetenschappelijk bewijs aanvoeren voor het juiste beleid. In de tussentijd is het gezien het bestaande onderzoek toch verstandig om patiënten te adviseren niet te veel drop te eten. Wat de voorgestelde aanvaardbare dagelijkse inname in de praktijk betekent voor de drop- en zoethouttheeconsumptie, is weergegeven in de tabel. Dat zou bijvoorbeeld betekenen dat men per dag 10-30 gram drop (2 tot 6 dropjes) en 0,5 kopje zoethoutthee kan consumeren zonder dat dit een bloeddrukstijging veroorzaakt.

Beleid praktijkondersteuner

Wat betekent dit alles nu voor het beleid van de praktijkondersteuner?

• Wees er zeker van als je hoge bloeddruk gaat behandelen, dat de patiënt niet meer dan 2 zoete of 6 dubbelzoute dropjes overdag eet of maximaal een half kopje zoethoutthee drinkt.
• Wees niet overdreven streng bij mensen die steeds een mooie bloeddruk hebben. Bij meer dan 15 zoete of 60 zoute dropjes gaat de bloeddruk vrijwel zeker stijgen.
• Leg goed uit dat vooral zoete dropjes het probleem zijn. Juist van de zoete zachte dropjes eet je snel een zak (van gemiddeld 250 gram) leeg.
• Wees serieus bij je advies bij mensen met hoge bloeddruk: ‘Gebruik niet meer dan 2 zoete of 6 dubbelzoute dropjes per dag.’
• Wees wat strenger bij zwangeren en bij kinderen, die extra gevoelig zijn.

[[tbl:232]]