Zout en suiker zijn vaste bestanddelen van ons voedsel sinds de prehistorie. Beide zijn witte kristallen en zijn noodzakelijke voedingsbestanddelen. Zout of natriumchloride, het keukenzout, is in het moderne bestaan een smaakstof en hetzelfde geldt voor suiker of sucrose. Het wordt extra toegevoegd aan de maaltijd voor meer smaakgenot, wat in die hoeveelheden biologisch gezien overbodig is en ook slecht voor onze gezondheid. Zoutbeperking bij hypertensie is inmiddels achterhaald, maar welke invloed heeft suiker?

Hypertensie zou ongunstig worden beïnvloed door de consumptie van zout en in de eerste NHG-Standaard Hypertensie werd vermindering van de zoutconsumptie nog aanbevolen. Dit blijkt door klinisch onderzoek onderuit te zijn gehaald. Zoutbeperking is zinloos voor de behandeling van hypertensie (zie ook het journaal ‘Met een korrel zout’). Een risico gaat echter wel uit van dat andere witte kristal: suiker of sucrose, meestal in grote hoeveelheden aanwezig in frisdranken. De WHO beveelt maximaal 12 theelepels suiker per dag aan, wat gelijk staat aan 10% van onze energiebehoefte. Onze consumptie in het Westen ligt daar echter ver boven; in de Verenigde Staten gemiddeld 2 tot 8 keer hoger en bij adolescenten 6 tot 16 keer hoger.
Sucrose is opgebouwd uit fructose en glucose. Na splitsing in de darm komen beide bouwstenen apart in de circulatie. Het probleem is daarbij het overschot aan fructose dat verantwoordelijk zou zijn voor hyperinsulinemie, toename van ontstekingsfactoren, toegenomen insulineresistentie en een stimulatie van het sympathische zenuwstelsel. Deze conclusies zijn steeds getrokken uit dierproeven, maar nu heeft ook klinisch onderzoek aangetoond dat een fructose-overschot bloeddrukverhogend werkt. Uit een meta-analyse bleek de bloeddruk bij mensen die een suikerverrijkt dieet gebruikten systolisch 7 mmHg hoger te zijn en diastolisch 5,5 mmHg. Saillant detail is dat als er bij deze meta-analyse rekening werd gehouden met door de suikerindustrie gesponsord onderzoek deze getallen respectievelijk 7,5 en 6,0 zijn!
Het blijft natuurlijk moeilijk te bewijzen dat er een oorzakelijke relatie is tussen suiker en hoge bloeddruk. Immers suiker veroorzaakt ook overgewicht en dat veroorzaakt insulineresistentie en hoge bloeddruk. Een onderzoek met een energieneutraal dieet, maar wel een overschot aan suiker liet hetzelfde effect zien. Behalve een hogere bloeddruk is er ook een ongunstige invloed op de lipiden, maar minder indrukwekkend.
Meer klinisch onderzoek is nodig om meer robuuste bewijzen te krijgen, maar gezien de diverse belangen is het lastig hier financiers voor te krijgen. Desalniettemin is evident dat de voedingsindustrie op zijn minst op vrijwillige basis en desnoods op wettelijke basis de hoeveelheid suiker in hun producten zou moeten beperken om een hoger cardiovasculair risico onder haar eigen klandizie te voorkomen.
Mattees van Dijk