Statines verlagen het LDL-gehalte in het bloed en verminderen daarmee het risico op een cardiovasculaire aandoening met ongeveer 25%. Maar ze doen nog meer. Er zijn aanwijzingen dat statines ook anti-inflammatoire en antioxidatieve eigenschappen hebben, waardoor zij bijvoorbeeld ook het risico op pneumonie zouden verkleinen.1 Daarnaast bestaan aanwijzingen voor een verlaging van het risico op dementie.
In een 5 jaar durend prospectief follow-uponderzoek werd nagegaan of de veronderstelde vermindering van het risico op dementie kon worden aangetoond bij 1674 participanten, die bij de start van het onderzoek geen cognitieve beperkingen hadden.2 De gemiddelde leeftijd bij aanvang van het onderzoek was 69 jaar en 10% rookte of had ooit gerookt. Jaarlijks onderzocht men de deelnemers, waarbij onder andere de MMSE en andere instrumenten voor de bepaling van de cognitieve functies werden gebruikt. Een adjudicatiecommissie bestaande uit een neuroloog, een geriater en een neuropsycholoog, beoordeelde de resultaten en bepaalde of een participant leed aan dementie of cognitieve achteruitgang. Van de 1674 deelnemers gebruikten er 452 (27%) statines op enig moment gedurende de follow-up. Honderddertig deelnemers ontwikkelden dementie of cognitieve beperkingen (het gecombineerde eindpunt).
Na correctie voor verschillen bij de start van het onderzoek (meer diabetes, CVA, minder rokers, een hogere opleiding en verschillen in erfelijke eigenschappen) bleek de kans op cognitieve beperking of dementie bij de statinegebruikers 40% kleiner dan bij de niet- gebruikers.
Moeten statines nu dus maar aan iedereen worden voorgeschreven? Het besproken onderzoek is het eerste prospectieve onderzoek waarbij cognitieve achteruitgang een vooraf gedefinieerd eindpunt was en de cognitieve beperkingen zijn netjes vastgesteld. Het effect lijkt behoorlijk groot. Maar in een naturalistische follow-upstudie kunnen allerlei vormen van vertekening optreden. De reden om statines voor te schrijven zijn bijvoorbeeld onbekend en selectieve uitval van deelnemers kan optreden. Onomstotelijk bewijs voor de werkzaamheid van een medicament kan alleen worden verkregen door een net gerandomiseerd effectonderzoek. En tot dat bewijs is geleverd, is preventie van dementie dus geen indicatie voor statines. (HvW).