Wat is er over bekend?
Normaal verliest een mens ongeveer 50 tot 100 haren per etmaal. Haargroei is een cyclisch proces. De cyclus van elke haar bestaat uit 3 fasen: de anagene (groei)fase duurt ongeveer 3 jaar. Daarna volgt een korte katagene (overgangs)fase van enkele weken. De laatste fase is de telogene (rust)fase. Aan het eind van deze fase, die ongeveer 4 maanden duurt, valt de haar uit. Bij een volwassen mens is ruim 80% van al het haar in de groeifase. Verstoring van de cyclus kan overmatig haarverlies veroorzaken. Door een ingrijpende lichamelijke verandering wordt een proces in gang gezet waarbij ineens veel haren tegelijk in de telogene fase komen. Enkele maanden later vallen ze in een kort tijdsbestek uit: acuut telogeen effluvium. Meest voorkomende oorzaken zijn de hormonale veranderingen tijdens zwangerschap en bevalling, maar ook een ernstige koortsende ziekte, narcose of een crashdieet. Als het overmatige haarverlies langer duurt dan zes maanden, is er sprake van chronisch telogeen haarverlies. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals tekorten in de voeding, hormonale schommelingen, systemische ziekten, chronische huidziekten en bijwerkingen van geneesmiddelen. Pas als bijna de helft van de haren is verloren wordt de haardos duidelijk dunner. Het enige vroege symptoom is haarverlies tijdens wassen, kammen en de vele haren op de kussensloop. Telogeen haarverlies komt voornamelijk voor bij vrouwen. Bij ongeveer een derde deel wordt de oorzaak niet gevonden. Acuut telogeen haarverlies gaat altijd vanzelf over, waarna de haardos zich weer geleidelijk herstelt. Bij de chronische vorm is het belangrijk om de oorzaak te behandelen. Een ander soort haaruitval is de alopecia androgenetica, de karakteristieke kaalheid rond de slapen en de kruin van mannen, beïnvloed door hormonen. Een klein aantal vrouwen krijgt hier ook mee te maken na de overgang, maar bij hen is het haarverlies diffuser. Deze vorm van kaalheid gaat niet over. Een laatste vorm van kaalheid is alopecia areata (zie foto). Door onbekende oorzaak ontstaan er ronde kale plekken op het hoofd. Deze plekken herstellen zich vrijwel altijd vanzelf weer. [[img:352]]
Wat kan ik voor de patiënt doen?
Voor veel mensen is kaal worden een schrikbeeld. Goede informatie en geruststelling zijn dan belangrijk. Vertel hoe overmatig haarverlies ontstaat, dat het meestal tijdelijk is en dat zelden zoveel haar uitvalt dat het de omgeving opvalt. Volledig herstel vergt wel geduld, soms duurt het meerdere maanden. Zalfjes, lotions en andere middelen hebben weinig bewezen resultaat. Daarnaast is het zaak om te bepalen van welk soort haaruitval sprake is. Overleg bij een vermoeden van chronisch telogeen haarverlies met de huisarts. Het is dan van zeer groot belang om de onderliggende oorzaak op te sporen en te behandelen. Bij twijfel of het haarverlies echt overmatig is, kan de patiënt verloren haren tellen (borstel, kleding, kussensloop). Pas bij meer dan enkele tientallen is er sprake van te veel haarverlies.
Bladnaam:
Tijdschrift voor praktijkondersteuning 2013, nummer 1
Literatuurverwijzingen:
