De koning spreekt
In de troonrede van 17 september 2013 wordt nadrukkelijk gesproken over een participatiesamenleving. De koning, of eigenlijk het kabinet, sprak het vertrouwen uit in de aanwezige ‘burgerkracht’ binnen onze samenleving. Een eenduidige definitie ontbreekt nog maar in elk geval gaat het in de participatiesamenleving over ‘eigen verantwoordelijkheid nemen’ en ‘meedoen’. Hoewel de gebruikte term niet nieuw was – voormalig premier Balkenende sprak ook al over een participatiesamenleving -, is de discussie na de troonrede over de consequenties voor onze verzorgingsstaat pas echt losgebarsten.
Consequenties voor de zorg
Gemeenten worden vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en
zorg aan langdurige zieken en ouderen. Deze decentralisatie van overheidstaken moet een boost geven aan de participatiesamenleving. Terecht bestaat in het professionele veld al langere tijd veel onrust over deze hervormingen.
Meedoen en eigen verantwoordelijkheid nemen is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Het is niet een kwestie van simpelweg de taken herverdelen met een hoofdrol voor de burger/patiënt. Het gaat hier om gedrag en emoties, een attitudeverandering, ook voor ons als zorgverlener.
Voor de huisartsenzorg is van oudsher al een regierol op het zorgtoneel weggelegd. Maar dit is een belangrijk moment om deze rol in de huidige tijdsgeest en in lokale context vorm te geven en stevig neer te zetten. Om de aansluiting met gemeenten en andere zorginstellingen te zoeken en te behouden.
Maar waar vindt de paradigmashift plaats van ‘zorgen voor’ (patiëntenzorg) naar ‘zorgen dat’ (de patiënt zijn eigen gezondheid managet)? Bij ons in de spreekkamer? Voor een belangrijk deel misschien wel. Maar moeten het activeren van de eigen kracht en het vergroten van de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt ook geen integrale onderdelen zijn van onze praktijkdoelstellingen? Dan zouden we die doelstellingen misschien beter kunnen concretiseren en vertalen naar plannen en activiteiten. Eerst met elkaar de basis leggen waarin we kunnen bemiddelen, verwijzen, faciliteren en ondersteunen. We moeten dit vooral ook praktijkoverstijgend doen zodat bestaande structuren op elkaar aansluiten en elkaar kunnen aanvullen en versterken. Met elkaar nagaan welke problemen er spelen en waar de behoeften in onze wijken liggen. Dus ook als praktijk ‘verantwoordelijkheid nemen’ en ‘meedoen’, participeren. Dat betekent naar mijn mening niet blind de bewierookte nieuwe samenleving nastreven. Maar zelf blijven denken, kritisch blijven en invloed uit blijven oefenen. Participatie benaderen als ontwikkeling, niet als (bezuinigings) doel op zich.
Change Day Nederland
Op 26 juni vond de Change Day Nederland plaats. Een dag waarop zorgverleners een belofte uitspreken en aan elkaar laten zien waar ze in de zorg voor staan en hoe ze de kwaliteit van zorg verder willen brengen. Een prachtig fenomeen in navolging op een Engels initiatief. En hoe belangrijk in het licht van de huidige ontwikkelingen? Wellicht hebben velen van jullie een belofte binnen dit kader gedaan. Zo niet, dan roep ik jullie op dit alsnog te doen. Mijn belofte is in elk geval dat ik de menselijk maat, ook binnen de participatiesamenleving, leidend zal laten zijn. En dat betekent dat ik zorgparticipatie stimuleer en faciliteer daar waar het kan, maar dat ik blijf ‘zorgen voor’ daar waar het moet.
Bladnaam:
Tijdschrift voor praktijkondersteuning 2014, nummer 4
Literatuurverwijzingen:
