‘Binge’-drinken is het drinken van grote hoeveelheden alcohol in een kort aaneengesloten tijdsbestek afgewisseld met perioden zonder alcoholgebruik. Voor mannen is de grenswaarde vijf eenheden alcohol en voor vrouwen vier eenheden tijdens één enkele gelegenheid.

Overweeg het bestaan van problematisch alcoholgebruik bij de volgende signalen:

• veelvuldig spreekuurbezoek en een wisselend, onduidelijk klachtenpatroon of onverklaarbare somatische klachten, zoals moeheid, malaise, tremoren, palpitaties of overmatig transpireren;
• maag-darmproblematiek, zoals refluxklachten, gastritis, diarree, pancreatitis, hepatitis, levercirrose of ascites;
• psychosociale problemen (werk of thuis), vooral in combinatie met slapeloosheid, frequent gebruik van en verzoek om tranquillizers en hypnotica;
• psychische aandoeningen zoals angststoornissen, depressie of ADHD;
• collaps, black-outs, regelmatige ongevallen of fracturen;
• seksuele problemen;
• aanwijzingen voor huiselijk geweld;
• spider naevi of een erythemateus en oedemateus gezicht.

Als er aanwijzingen zijn dat alcohol een rol speelt bij de gepresenteerde klachten vraagt de praktijkondersteuner eerst of de patiënt alcohol gebruikt. Als dat wordt bevestigd legt de praktijkondersteuner uit dat de klachten hierbij kunnen passen en geeft aan hier verder op in te willen gaan als de patiënt(e) ermee instemt. Vervolgens exploreert men op een niet-veroordelende wijze het alcoholgebruik.

Routinematige bepaling van leverwaarden hebben geen toegevoegde waarde bij het vaststellen van het problematisch alcoholgebruik omdat uit onderzoek blijkt dat de kans op afwijkende uitslagen bij problematisch alcoholgebruik in de huisartsenpraktijk laag is.

De prevalentie in de algemene bevolking van een stoornis in het gebruik van alcohol is 4%, met een man-vrouwverhouding van 3 op 1.

E-mental health bestaat uit online zelftesten en zelfhulpprogramma’s. Deze zijn laagdrempelig en voor een deel anoniem, wat aantrekkelijk kan zijn voor patiënten die zich anders onttrekken aan zorg of niet verwezen willen worden. Verwijs naar e-mental health bij patiënten die geen behandeling in de huisartsenpraktijk of een verwijzing naar de verslavingszorg willen en wel in staat zijn tot het volgen van een programma op internet. Bied controleafspraken aan om in gesprek te blijven met de patiënt over het beloop en effect. Zie www.thuisarts.nl/alcohol voor websites.

Bij langdurig gebruik van grote hoeveelheden alcohol moet de patiënt niet zonder begeleiding stoppen met drinken, vanwege het verhoogde risico op ernstige onthoudingsverschijnselen, zoals insulten, een delier of het ontstaan Wernicke-encefalopathie.

De Gezondheidsraad adviseert in het rapport gezonde voeding uit 2006 dat mannen niet meer dan twee eenheden alcohol per dag drinken en vrouwen niet meer dan een eenheid alcohol per dag. De Gezondheidsraad baseert haar aanbevelingen alleen op onderzoeken met als eindpunt mortaliteit. De sterfte aan hart- en vaatziekten neemt bij gebruik van een beperkte hoeveelheid alcohol af in vergelijking met geen gebruik, maar bij een toenemende hoeveelheid alcohol toe en wordt dan hoger dan bij geen gebruik; een zogenaamd j-curve verband. Met betrekking tot de sterfte door maligniteiten is er een lineair verband met de geconsumeerde hoeveelheid alcohol.