Als praktijkondersteuner (ggz) is het handig om te weten dat chronische ziekten als reuma, Crohn en MS zo’n depressie kunnen veroorzaken. Sowieso is het risico dat chronisch zieken depressief raken veel groter: 25-40% tegenover het algemeen gemiddelde van 4-10%. De boosdoeners zijn cytokinen: de ‘herkenners’ van virussen en bacteriën die het afweersysteem afscheidt. Deze komen ook terecht in de hersenen, waar ze de heropname van dopamine, serotonine en noradrenaline versnellen. Daardoor raakt het beloningssysteem van de hersenen onderdrukt.
Als je griep hebt of een infectie, heeft dit een functie: je krijgt de neiging rustig aan te doen, zodat het lichaam kan herstellen. Bij een immuunstoornis is het cytokinepeil voortdurend verhoogd en werkt het systeem zelfdestructief. Bloedonderzoek naar de hoeveelheid cytokinen kan uitwijzen of hiervan sprake is.
Een immuungerelateerde depressie vereist een aangepaste behandeling. Therapie helpt niet, evenmin als de gangbare antidepressiva (ssri’s). Deze remmen alleen de heropname van serotonine, zodat een gebrek aan dopamine en noradrenaline de depressie in stand houdt. Er zijn ook pillen die de afvoer van deze boodschapperstoffen remmen. Een combinatie daarmee zou effectief kunnen zijn.
Van Hees staafde haar vermoedens door het gedrag van ratten te bestuderen. Dieren met een hoog cytokinegehalte in hun hersenen bleken een sterkere stimulans (stroomstootje via elektrode) nodig te hebben om beloning te ervaren dan die met weinig cytokinen in hun bloed. Nader onderzoek is vanzelfsprekend gewenst, maar het is zinvol patiënten met auto-immuunziekten standaard te screenen op depressie en rekening te houden met andere behandelmogelijkheden. En andersom is het raadzaam om na te gaan of patiënten met depressieve klachten een auto-immuunstoornis hebben.

Tanja Veenstra