De teksten op verpakkingen van sigaretten zijn behoorlijk heftig. ‘Roken veroorzaakt verstopping van bloedvaten, hartaanvallen en beroertes’ is niet bepaald een boodschap waarvan ik, als ik zou roken, vrolijk zou worden. Toch schijnen dit soort teksten rokers niet aan te zetten om te stoppen. Als je ze wijst op de tekst ‘Roken is dodelijk,’ luidt het weerwoord: ‘Leven ook!’

Schrikaanjagende teksten helpen dus niet. Sommige landen, zoals België, Canada en Thailand, gaan een stap verder en drukken foto’s af op sigarettenpakjes. Geen leuke kiekjes, nee, zwarte longen, vieze gebitten, iemand met kanker, een grafsteen of een lege kinderwagen. De rokers schijnt het niet te deren, die gaan gewoon door. Nu wil ook de Nederlandse overheid zulke plaatjes gaan afdrukken op sigarettenpakjes. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde noemen Maastrichtse onderzoekers Gerjo Kok (hoogleraar Toegepaste Psychologie), GjaltJorn Peters en Tom Ruiter dat onzinnig. Uit onderzoek is gebleken dat deze vorm van gezondheidscommunicatie een vergissing is. Waarom het niet werkt, verklaren ze als volgt: rokers vinden het heel moeilijk om te stoppen. Enge teksten en plaatjes leiden slechts tot defensief gedrag. Het lijkt dan alsof rokers ontkennen dat roken slecht is, maar die ontkenning is een gevolg van het roken, niet de oorzaak ervan, stellen de onderzoekers. Geen ontmoedigende teksten of foto’s, dus. Wat dan wel? Nuttige acties zijn: verhoging van tabaksprijzen, niet-rokenwetgeving, reclameverboden, vergoeding van stoppen-met-rokenprogramma’s, rookpreventie onder jongeren, enzovoort. De onderzoekers adviseren verder de sigarettenpakjes saai te maken en te voorzien van gezondheidscommunicatie die zich richt op de belangrijkste voorspellers van starten en stoppen met roken. Wanneer een roker stopt, hangt mede af van diens ‘self-efficacy’: het vertrouwen in eigen kunnen. Een advies als ‘Rook om de week één sigaret minder en je bent zo van het roken af’, sorteert naar verwachting dan ook meer effect dan de shockerende teksten en plaatjes die nu gangbaar zijn.