Hoge zoutconsumptie vormt al jaren een van de te behandelen risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Uit interventieonderzoek bleek een reductie in zoutconsumptie goed mogelijk en dat leidde tot aanzienlijke daling van de bloeddruk. Een vermindering van de dagelijkse zoutconsumptie met 6 gram per dag zou leiden tot een daling van de bloeddruk met 7/4 mm Hg bij mensen met hypertensie en met 4/2 mmHg bij mensen zonder hypertensie. Er is echter nog geen ultiem bewijs dat verminderde zoutconsumptie leidt tot een daling van het aantal CVA’s en hartinfarcten (en totale mortaliteit). De kans op een dergelijk onderzoek is klein, gezien de hoge kosten (door de langdurige follow-up) en het ontbreken van industriële belangen. Daarom probeerden de auteurs het verband tussen zoutconsumptie en cardiovasculair risico vast te stellen met behulp van een meta-analyse.

Opzet Meta-analyse van prospectief onderzoek naar het verband tussen zoutconsumptie en het risico op cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit. De auteurs deden een zeer uitgebreid literatuuronderzoek om prospectieve bevolkingsonderzoeken te identificeren met een minimale follow-upduur van 3 jaar, volwassen patiënten, identificatie van de zoutconsumptie op baseline en als uitkomst cardiovasculaire morbiditeit of CVA.

Methode De auteurs verdeelden de participanten in ieder onderzoek in twee groepen, met een verschil in zoutconsumptie op baseline zo dicht mogelijk bij 6 gram per dag, en berekenden het risico in de groepen met een hoge en lage zoutconsumptie. De uitkomsten werden gecorrigeerd voor omvang van de cohorten en gepooled. Ze deden een sensitiviteitsanalyse, bestudeerden heterogeniteit en publicatiebias, en analyseerden de bronnen van heterogeniteit met behulp van subgroepanalyses.

Resultaten Dertien onderzoeken met 19 verschillende cohorten werden gevonden met in totaal 177.025 participanten. Het relatieve risico van de groep met de hoge zoutconsumptie versus de groep met de lagere zoutconsumptie bleek 1,23 (95% BI 1,06-1,43) voor CVA en 1,14 (95% BI 0,99-1,22) voor totale cardiovasculaire morbiditeit. Er waren geen aanwijzingen voor publicatiebias, maar in de onderzoeken met als uitkomst cardiovasculaire morbiditeit bleek exclusie van de enige (van de 14 cohorten) met een negatief verband tussen zoutconsumptie en hartinfarcten te leiden tot een significant relatief risico van 1,17. Geslacht, leeftijd, uitgangsbloeddruk en lichaamsgewicht hadden geen effect op de gevonden verbanden. Wel bleek het relatieve risico op CVA (en niet op hartinfarct) toe te nemen met de duur van de follow-up en werd een lineaire relatie gevonden tussen de hoeveelheid zout en het risico op zowel CVA als hartinfarct.

Conclusies Er bestaat een rechtstreeks – waarschijnlijk onderschat – verband tussen zoutconsumptie en het voorkomen van CVA en waarschijnlijk ook hartinfarct. Reductie van de zoutconsumptie met 5 gram per dag (dat is ongeveer een theelepel) verlaagt het absolute risico op CVA met 23% en cardiovasculaire ziekte met 17%. Daarom pleiten de auteurs voor een (wettelijk verplichte) verlaging van het zoutgehalte in onze voedingsmiddelen.

Interpretatie Het effect van zoutreductie lijkt dus aanzienlijk. In de NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement wordt aanbevolen de zoutconsumptie te beperken tot maximaal 6 gram per dag, maar in Nederland is 10 tot 12 gram niet ongebruikelijk. Toch besteden we in het algemeen weinig aandacht aan zoutgebruik. Het lijkt alleszins de moeite waard om te proberen de hoeveelheid zout te verminderen; dat is op zich niet zo moeilijk. Geen zout toevoegen en geen kant-en-klaarproducten lost het probleem in het algemeen al op. Een ingewikkeld dieetadvies lijkt niet nodig. Mogelijk leveren de beschreven effecten de praktijkondersteuner (en huisarts) voldoende overtuigingskracht.
De auteurs van de meta-analyse pleiten echter voor interventies op bevolkingsniveau. Als de voedingsindustrie dat niet goedschiks wil doen zal het moeten worden afgedwongen door wetgeving. Het effect op hart- en vaatziekten en CVA’s zou het effect van roken op populatieniveau wel eens kunnen overtreffen, dus actie lijkt inderdaad gewenst.