Nurse-practitioners (NP) zijn op een aantal plaatsen geïntroduceerd in de huisartsenpraktijk in Nederland. Zij hebben een voordeurfunctie en voeren naast de huisarts zelfstandig spreekuur. De nurse-practitioner is een nieuwe functionaris en het is goed om daarover een publieke discussie te voeren. In deze aflevering van het Tijdschrift voor praktijkondersteuning publiceren we daarom een bijdrage waarin een nurse-practitioner het inloopspreekuur in een Delftse huisartspraktijk beschrijft. Het inloopspreekuur door de nurse-practitioner vergroot de toegankelijkheid van de praktijk, want patiënten kunnen altijd dezelfde dag terecht. De patiënten zijn dan ook tevreden.1 et is de vraag of patiënttevredenheid de belangrijkste uitkomstmaat moet zijn bij de beoordeling van het nut van een dergelijk spreekuur. Natuurlijk zijn patiënten tevreden wanneer ze binnen kunnen lopen en meteen geholpen worden. Maar goede triage en telefonisch advies van de doktersassistente volstaan in veel gevallen prima en dat werk hoeft niet door een ‘duurdere’ nurse-practitioner in een face-to-face contact te worden gedaan. De deur openzetten zou op deze manier wel eens weinig kosteneffectief kunnen zijn. Bovendien staat het haaks op het streven naar zelfhulp en vermindering van de afhankelijkheid van medische zorg bij gewone klachten. Voor een goed oordeel over het nut van een inloopspreekuur is meer inzicht in de aard en het beloop van de gepresenteerde problematiek noodzakelijk.
Momenteel werken er ruim 40 van de 800 nurse-practitioners in Nederland in een huisartsenpraktijk. Dit zijn jonge initiatieven van praktijken zelf, waarbij substitutie van taken van de huisarts plaatsvindt als mogelijk antwoord op de toenemende drukte. Of de nurse-practitioner naast de huisarts en de praktijkondersteuner kan bijdragen aan het oplossen van de toenemende werkdruk kan niet worden bepaald met één enkel kleinschalig onderzoek in één huisartsenpraktijk. Daarnaast geldt dat Vrijland het onderzoek uitvoerde in haar afstudeerfase als nurse-practitioner en bovendien zelf de onderzoeker was. Dat alles maakt dat enige gezonde wetenschappelijke scepsis ten aanzien van de geldigheid van de resultaten op zijn plaats is. Dit neemt echter niet weg dat het initiatief van Vrijland bewondering verdient, en dat we als redactie dergelijke initiatieven alleen maar kunnen stimuleren en waarderen.
In het buitenland zijn positieve ervaringen opgedaan met de nurse-practitioner. Zij kan 20-30% van de taken van een huisarts overnemen, levert kwalitatief even goede zorgverlening en patiënten zijn tevreden.3,4 Beide beroepsorganisaties van huisartsen (LHV en NHG) zijn echter geen voorstander van een zelfstandig spreekuur in de huisartsenpraktijk van een nurse-practitioner.2 De bezwaren zijn onder andere dreigende versnippering van zorg, vermindering van de regiefunctie en het mogelijk onvoldoende betrekken van de geneeskundige context bij diagnostiek en behandeling door de nurse-practitioner.
Momenteel rondt men een grootschalig Nederlands onderzoek af waarbij 12 huisartsenpraktijken in Brabant en Limburg betrokken zijn. Twaalf nurse-practitioners, 50 huisartsen en 110.000 ingeschreven patiënten doen mee. De centrale vraag is of de inzet van een nurse-practitioner leidt tot een (kosten)effectieve en kwalitatief goede substitutie van de werkzaamheden van de huisarts. De tussenresultaten ervan lijken positief.1,5,6 De presentatie van de definitieve uitkomsten is eind 2008. Laten we wachten tot deze resultaten er zijn voordat we een definitief oordeel vellen. De voordeurproblematiek is wellicht een open deur voor patiënten, maar voor de zorgverleners een discussie die voortduurt.